بررسی انواع بسته بندی
بررسی بسته بندی های متداول
این مقاله به بررسی بعضی بسته بندی های متداول میپردازد.
بسیاری از دوستداران طبیعت معتقدند حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی های مرتبط با زندگی مدرن، نیازمند نظارت و دقت بیشتری در استفاده از مواد تجدیدناپذیر است.
از آن سو، بسته بندی مناسب محصولات جهت عرضه به مشتریان اهمیت ویژه ای دارد. حال این سوال مطرح میشود که اساسا بسته بندی دوست دار محیط زیست چگونه است؟
آشنایی با دو مفهوم کمک شایانی به پاسخ به این پرسش می کند:
مواد چندلایه 
ساختارهای چندلایه از لایه هایی با مواد مختلف تشکیل می شود. این لایه ها با همدیگر ترکیب میشوند تا مواد بسته بندی انعطاف پذیر (پوششهای بسته بندی) یا محکم (مثلا بطری آب یا ظرف غذا) ایجاد کنند. این نوع بسته بندی به طور رایج در بخش های مرتبط با مواد غذایی به سرعت در حال انجام است تا با هزینه کم و تاریخ انقضای کمتر راه حلی برای بسته بندی محصولات باشد.
با این حال بازیافت این مواد چند لایه هنوز پیچیده و غیر بهینه است. مهمترین چالش، جدا سازی مواد تشکیل دهنده جهت بازیافت دوباره آن هاست. هرچقدر جدا سازی با دقت و خلوص کمتری صورت پذیرد، کیفیت بازیافت کاهش یافته و در نتیجه محصولی نامرغوب از آن تولید خواهد شد.
مواد تک لایه
ساختار مواد تک لایه به این صورت است که از یک نوع ماده (مثلا شیشه، کاغذ، پلاستیک، چوب، یا فلز) یا پلیمرها (مثلا PS یا PP) ایجاد شده است. استفاده از مواد تک لایه در صنایع از جمله صنعت بسته بندی مورد استقبال قرار گرفته است. این مساله به طور خاص در مورد غذا، شیرینیجات، و صنایع دارویی دیده میشود. توجه به بسته بندی های تک لایه اساسا از مزیت های قابل بازیافتی آنها حاصل می شود.
به طور خلاصه، تک لایه ها نسبت به مواد چند لایه،فرآیند بازیافت ساده تری را دارا هستند.
تغییر رویکرد به بسته بندی تک لایه در شرکتها در راستای بسته بندی پایدارتر به طور گسترده دیده میشود. از آنجایی که مواد تک لایه نیاز به جدا سازی مواد تشکیل دهنده را ندارد، برای بازیافت مزیت هایی مانند کیفیت بالای محصول ساخته شده و همچنین کاهش مصرف انرژی را ایجاد می نماید. نکته دیگر برای بازیافت مواد تک لایه نیاز به تکنولوژی پیشرفته نیست و می توان با استفاده از فرآیندهای مرسوم بازیافت کرد.
محصولات شیشه ای
شیشه سال ها است که به شیشه های جدید بازیافت میشود. بسته بندی شیشه ای 100% قابل بازیافت بسیار سودمند است و میتواند با بازیافت بدون کاهش کیفیت محصول جدیدی تولید نمود. با این حال شیشه ها گروهبندی میشوند زیرا هر نوع شیشه نیازمند دستورالعمل های بازیافتی خاص مرتبط با نوع خودش است. گروه های شیشه میتوانند شامل بطری ها، کریستال، پنجره و غیره باشند.
در آفریقای جنوبی (در 2018)، تقریبا 42% بطریهای شیشه ای بازیافت شده اند که بسیار بیشتر از نرخ بازیافت بسته بندی پلاستیک(پلیمری) است. از دیدگاه عموم، بطری های شیشه معمولا راحت تر بازیافت یا دوباره مورد استفاده قرار میگیرند.
این مساله به طور خاص در مورد آفریقای جنوبی صدق میکند که در آن چندین پایگاه و تجهیزات بازیافت شیشه وجود دارد. همچنین باعث میشود که برخی فروشنده ها در ازای بازگرداندن بطری ها هزینه کوچکی را به مشتریان برگردانند.
بازیافت بطری های شیشه ای به ایجاد منابع مالی، و هزینه های مرتبط با تولید بطری و بسته بندی را کاهش می دهد.
یکی از دلایل این موضوع، پایین بودن دمای ذوب در بازیافت اقلام شیشه ای به نسبت دمای تولید اولیه شیشه است که موجب کاهش مصرف انرژی مورد نیاز جهت تولید محصولات میشود. در مقایسه با فرآیند تولید محصول جدید، بازیافت میتواند حدود 50% انرژی ذخیره کند.
شیشه به خودی خود تجزیه نمیشود که این موضوع باعث می شود محصولات شیشهای بازیافت شده دوباره برای کاربردهای متعدد به کار گرفته شود و یا می توان در ماشین ظرفشویی شسته شود و مجدد مورد استفاده قرار گیرد.
با این حال در مقایسه با سایر بسته بندی های جایگزین، محصولات شیشه ای نیازمند مقدار قابل توجهی انرژی برای تولید و حمل و نقل هستند زیرا وزن زیادی دارند.
تولیدکنندگان هم استفاده از ساختارهای شیشه ای نازکتر و سبکتر را در نظر میگیرند تا بر این چالش ها غلبه کنند. البته این نکته ضروری است که شیشه نیازمند منابع زیادی مثل آب است تا بتوان آن را بازیافت کرد و اینکه گازهای گلخانه ای بیشتری در مقایسه با محصولات پلیمری، آلومینیوم یا کارتنها ایجاد میکند، علاوه بر آن شیشه بیشترین مقدار کربن را در مقایسه با سایر مواد بسته بندی دیگر دارد. در نتیجه، لازم است که حتما محصولات شیشه ای دوباره استفاده و بعد از آن حتما بازیافت شوند.
محصولات آلومینیومی
محصولات آلومینیومی دهه ها مورد استفاده قرار گرفته اند. آلومینیوم سبکتر از شیشه است که حمل و نقل آن را ارزان تر میکند و مانند شیشه میتواند بدون از دست دادن کیفیت بازیافت شود. تولید اولیه آلومینیوم نیازمند مقادیر زیادی انرژی برای ذوب کردن و همچنین موارد مخرب است. بنابراین محصولات آلومینیومی تاثیر کربن و محیطی زیادی دارند، حتی اگر مقدار تولید آن به جهت استفاده از بازیافت محصولات آلومینیومی در طول زمان به شدت کاهش یابد.
بازیافت کردن آلومینیوم تنها نیازمند 8% انرژی مورد نیاز برای ایجاد کردن همان محصول است. آلومینیوم ممکن است چندین بار بدون از دست رفتن کیفیت بازیافت شود. بنابراین اصلا عجیب نیست که محصولات آلومینیوم یکی از بسته بندی های بسیار بازیافت شده در جهان است و 75% آلومینیوم تولید شده امروزه هنوز استفاده میشود.
محصولات پلاستیکی(PET)
برخی محصولات پلاستیکی که از (پلی اتیلن ترفتالات) تولید می شوند، PET از نفت به دست می آید و قابلیت بازیافت پایینی دارد. اکثر شرکت ها به جای محدود کردن تولید محصولات یک بار مصرف PET، تلاش متمرکزی بر روی نازکتر کردن (وزن سبک) آنها انجام داده اند، تا هزینه ها، مصرف پلاستیک و انتشار کربن کاهش دهند.
برخی از شرکت ها نیز به جای استفاده از بسته بندی PET به پلاستیک های زیستی مثل PLA روی آورده اند که از موادی گیاهی مثل نیشکر یا آرد ذرت ایجاد شده است. برای اینکه بتوان مواد پایه را پرورش داد سطح زیادی از زمین مورد نیاز است، و از سوی دیگر نگرانی ها و ملاحظات محیطی مثل آلاینده ها از کودها یا مواد شیمیایی هم وجود دارند.
در آفریقای جنوبی (در 2018)، تقریبا 30% بستهبندی پلاستیکی بازیافت شد. در مقایسه با بسته بندی های تک لایه مرسوم، محصولات PET دارای کمترین تاثیر محیطی در تولید و بازیافت بودند. همچنین محصولات غیرقابل بازیافت میتوانند به قطعات کوچکتر پلاستیک در محیط تبدیل شوند و450 سال طول بکشد که کاملا تجزیه شوند.
برخلاف داشتن انرژی کمتر و مقدار آب کمتر نسبت به مواد تک پلاستیکی، محصولات PET از انرژی بیشتری استفاده میکنند و کربن بیشتری در مقایسه با سایر محصولات تک لایه دارند.
اما به دلیل وزن کم آنها، محصولات PET مزیت قابل توجهی در حمل و نقل در مقایسه با محصولات آلومینیومی و یا شیشه ای دارند و به دلیل وزن سبکی که دارند آنها به صورت فشرده بسته بندی شوند.
محصولات PET برخلاف شیشه نمی توانند دوباره مورد استفاده قرار گیرند زیرا استرلیزه کردن، به PET آسیب میرساند.
فناوری و پایداری با سرعت زیادی در حال تغییر هستند، در حالی که برگشتن به موارد پایه ممکن است به عنوان یک راه حل واضح به نظر برسد، شکی نیست که نوآوری در بسته بندی میتواند به شکلی توسعه یابد که بازیافت مواد را ساده تر کند و موجب کاهش هزینه های مرتبط با انرژی و کاهش گازهای گلخانه ای گردد. همچنان یکی از مهمترین راهکارهای پیشنهادی، استفاده از محصولاتی است که تولید و بازیافت آنها با حداقل آسیب به محیط زیست صورت پذیرد.
