اقتصاد چرخشی و پلاستیک های زیستی
پلاستیک های زیستی و اقتصاد چرخشی
پلاستیک های زیستی موادی هستند که از منابع تجدیدپذیر مانند گیاهان، جلبک ها یا زباله ها به دست می آیند. این پلاستیک ها جایگزین پلاستیک های معمولی ساخته شده از سوخت های فسیلی شوند. آنها پتانسیل کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، صرفه جویی در انرژی و کمک به اقتصاد دایره ای را دارند. با این حال، پلاستیک‌های زیستی نیز با چالش‌های متعددی مانند هزینه‌های بالا، دسترسی پایین، محدودیت‌های فنی و برخی محدودیت های زیست محیطی روبرو هستند.
انواع پلاستیک های زیستی
پلاستیک های زیستی را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: پایه زیستی و زیست تخریب پذیر. موارد مبتنی بر مواد زیستی، از منابع تجدیدپذیر ساخته می شوند اما ممکن است زیست تخریب پذیر نباشند. به این معنی که به طور طبیعی در محیط تجزیه نمی شوند. به عنوان مثال، bio-PET یک نسخه زیستی از PET است و یک پلاستیک معمولی است که برای بطری‌ها و بسته‌بندی استفاده می‌شود. اما در هنگام دور ریختن آن مانند PET مبتنی بر فسیل عمل می‌کند. زیست تخریب پذیرها به گونه ای طراحی شده اند که تحت شرایط خاصی مانند کمپوست سازی یا هضم بی هوازی تجزیه شوند اما ممکن است پایه زیستی نباشند. به این معنی که ممکن است از سوخت های فسیلی مشتق می شوند.
مزایای پلاستیک های زیستی
پلاستیک های زیستی مزایای متعددی نسبت به پلاستیک های معمولی از نظر اثرات زیست محیطی و اجتماعی دارند. آنها می توانند وابستگی به سوخت های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش دهند؛ زیرا از منابع تجدیدپذیر استفاده می کنند. به عنوان مثال، پلاستیک‌های زیستی می‌توانند در مقایسه با پلاستیک‌های معمولی، سالانه 2.5 میلیون تن معادل کربن دی اکسید ذخیره کنند. (مطالعه ی انجمن پلاستیک‌های زیستی اروپا)
همچنین آنها می توانند در انرژی و منابع صرفه جویی کنند. زیرا به فرآیند نیاز دارند و می توانند به طور موثرتری مورد استفاده مجدد یا بازیافت قرار گیرند. به عنوان مثال، پلی اتیلن با پایه زیستی یا همان پلاستیکی که برای کیسه ها و فیلم ها استفاده می شود، در مقایسه با پلی اتیلن بر پایه سوخت های فسیلی، می تواند تا 75 درصد انرژی و 40 درصد آب را ذخیره کند. در ادامه، آنها می توانند بازارها و فرصت های جدیدی را برای کشاورزان، صنایع و مصرف کنندگان ایجاد کنند؛ زیرا نوآوری و تقاضا برای محصولات پایدار را به دنبال دارند؛ به عنوان مثال، طبق گزارش Grand View Research، انتظار می‌رود بازار جهانی پلاستیک‌های زیستی تا سال 2025 میلادی، سالانه 36 درصد رشد کند. ( ارزیابی چرخه زندگی توسط دانشگاه Utrecht )
چالش های پلاستیک های زیستی
با این حال، پلاستیک های زیستی بدون چالش نیستند و برخی از مشکلات فنی، اقتصادی و زیست محیطی را نیز به همراه دارند. آنها معمولاً گران تر از پلاستیک های معمولی هستند و کمتر از پلاستیک های معمولی در دسترس هستند؛ زیرا به عرضه و قیمت زیست توده و توسعه زیرساخت ها و فناوری بستگی دارند؛ به عنوان مثال، بر اساس مطالعه موسسه Nova، هزینه تولید پلی اتیلن با پایه زیستی حدود 50 درصد بیشتر از PE بر پایه سوخت های فسیلی است.
از طرفی، پلاستیک های زیستی، معمولاً گستره عملکرد محدود تری دارند؛ چون گاها استانداردها و مشخصات مشابه پلاستیک های معمولی را ممکن است نداشته باشند؛ به عنوان مثال، برخی از پلاستیک‌های زیستی دارای استحکام مکانیکی، پایداری حرارتی یا خواص مانع کمتری نسبت به همتایان بر پایه سوخت های فسیلی خود هستند که می‌تواند بر مناسب بودن آنها برای کاربردهای خاص تأثیر بگذارد. بیوپلاستیک ها می توانند پیامدهای زیست محیطی ناخواسته ای مانند تغییر کاربری زمین، از دست دادن تنوع زیستی یا آلودگی جریان های بازیافت داشته باشند؛ به عنوان مثال، برخی از پلاستیک‌های زیستی ممکن است برای زمین و آب با محصولات غذایی رقابت کنند و یا ممکن است در محیط‌های طبیعی به خوبی تجزیه نشوند و منجر به زباله‌ها و آلودگی شوند.
اقتصاد چرخشی برای پلاستیک های زیستی
اقتصاد چرخشی، سیستمی است که در آن منابع تا زمانی که ممکن است، در چرخه مصرف مورد استفاده قرار می گیرند. در این سیستم ضایعات آن ها به حداقل می رسد. پلاستیک‌های زیستی می‌توانند بخش مهمی از این سیستم باشند و می‌توانند جایگزین‌های پایدارتری برای پلاستیک‌های معمولی باشند و شیوه های جدید تولید و مصرف را امکان‌پذیر کنند. برای به حداکثر رساندن مزایای پلاستیک های زیستی و به حداقل رساندن معایب آنها، انتخاب مناسب ترین نوع برای هر کاربرد بر اساس اثرات زیست محیطی و اجتماعی، الزامات فنی و طول عمر کارایی آن ها، مهم است. علاوه بر این، استانداردها و برچسب ها می توانند مصرف کنندگان و تولیدکنندگان را در مورد منشاء، ترکیب، عملکرد و روش های دفع آگاه کنند.
علاوه بر این، پسماندها باید به‌عنوان مواد اولیه برای پلاستیک‌های زیستی به‌جای زیست توده خام استفاده شوند تا از رقابت با غذا و زمین جلوگیری شود. پالایشگاه های زیستی باید برای تولید پلاستیک های زیستی از زیست توده به روشی کارآمد توسعه یابد. همچنین بهبود جمع‌آوری، مرتب‌سازی و بازیافت پلاستیک‌های زیستی و همچنین کمپوست کردن یا هضم بی‌هوازی مواد زیست تخریب‌پذیر مهم است. در نهایت، مدل‌های کسب‌وکار چرخشی مانند استفاده مجدد، تعمیر، ساخت مجدد باید تشویق شوند تا استفاده از پلاستیک کاهش یابد یا طول عمر آنها افزایش یابد.
چشم انداز پلاستیک های زیستی
پلاستیک‌های زیستی یک حوزه نوظهور و امیدوارکننده از فناوری سبز است که می‌تواند فرصت‌های قابل توجهی را برای اقتصاد چرخشی ارائه دهد. با این حال، آنها همچنین با چالش های زیادی روبرو هستند که باید از طریق نوآوری، همکاری و مقررات مورد توجه قرار گیرند. آینده پلاستیک‌های زیستی به توسعه مواد و فرآیندهای جدیدی بستگی دارد که می‌تواند عملکرد و مقرون به صرفه بودن آنها را بهبود بخشد و ایجاد سیاست‌ها و بازارهای حمایتی که بتواند تقاضا و عرضه آنها را تقویت کند و آگاهی و مشارکت سهامداران و مصرف‌کنندگان که می‌تواند منجر به پذیرش آنها شود.
منبع:
